Hà Tĩnh: Để kiểm soát tốt dịch bệnh trong nuôi tôm

Năm nào, dịch bệnh cũng xảy ra

Hà Tĩnh có nhiều lợi thế phát triển nghề nuôi tôm. Tuy nhiên thực tế cho thấy, chưa có năm nào, tỉnh này “thoát” khỏi dịch bệnh nguy hiểm như: Bệnh đốm trắng do vi rút, hoại tử gan tụy và bào tử vi trùng (hay còn gọi là bệnh chậm lớn). Đây là những dịch bệnh chính thường gây hại trên diện tích tôm thẻ chân trắng và tôm sú. Theo đánh giá của Chi cục Chăn nuôi và Thú y tỉnh, diện tích bị dịch hàng năm bình quân chiếm từ 2% – 4,5% tổng diện tích nuôi toàn tỉnh. Dịch bệnh thường xảy ra trên các diện tích nuôi theo hình thức bán thâm canh, quảng canh và quảng canh cải tiến. Đây là những hình thức nuôi đang tồn tại khá phổ biến ở các huyện Nghi Xuân, Thạch Hà, Kỳ Anh, thị xã Kỳ Anh và Thành phố Hà Tĩnh, … Mặc dù gặp nhiều rủi ro nhưng do không phải đầu tư lớn về chi phí nên nhiều hộ vẫn lựa chọn phương thức nuôi đơn giản này.

Nuôi tôm bán thâm canh, quảng canh, quảng canh cải tiến khó kiểm soát dịch bệnh trên tôm nuôi

Như tại vùng nuôi tôm xã Thạch Sơn, huyện Thạch Hà, phần lớn các hộ đều nuôi bán thâm canh. Một số thậm chí còn nuôi theo hình thức quảng canh, quảng canh cải tiến trong ao đất. Điều này không chỉ dễ làm phát sinh dịch bệnh mà ngay đến các biện pháp phòng trừ cũng khó mang lại hiệu quả. Đơn cử trường hợp nuôi tôm quảng canh cải tiến của ông Trần Văn Khánh, thôn Tri Khê, xã Thạch Sơn, huyện Thạch Hà. 

Ông Khánh chia sẻ: “Gia đình tôi theo nghề nuôi tôm đã lâu. Năm nào 2 ao hơn 1 ha  này tôi đều thả giống để nuôi, có vụ được, vụ mất. Biết là trông chờ vào may rủi nhưng tôi cũng không thể chuyển đổi phương thức vì kỹ thuật nuôi tôm thâm canh, nuôi tôm công nghệ cao đòi hỏi vốn đầu tư quá lớn so với năng lực sản xuất hiện tại của gia đình”.

Tôm là đối tượng nuôi khá mẫn cảm với điều kiện ngoại cảnh, do đó muốn hạn chế những tác động bất lợi từ thời tiết và môi trường thì nuôi tôm công nghệ cao là giải pháp đang được khuyến khích hiện nay. Trên thực tế, đã có khá nhiều hộ nuôi ở Hà Tĩnh mạnh dạn đầu tư hàng tỷ đồng để nâng cấp hệ thống hạ tầng ao đầm, thay đổi công nghệ nuôi. 

Trường hợp của ông Trương Quang Lệ ở xã Mai Phụ, huyện Lộc Hà là một ví dụ. Trên diện tích gần 2 ha, ông đã mạnh dạn đầu tư hơn 1 tỷ đồng để cải tạo mặt bằng, nâng cấp khu nuôi tôm thẻ chân trắng. Các ao nuôi được lắp đặt mái che để kiểm soát những tác động bất lợi từ ngoại cảnh đến sự phát triển của tôm. Theo chia sẻ của ông Lệ, cách nuôi này giúp thuận lợi trong việc chăm sóc tôm, chủ động kiểm soát các yếu tố môi trường nước, không khí và nhiệt độ, sẽ duy trì ổn định và hợp lý các chỉ tiêu môi trường. Ngoài ra, ông còn kết hợp sử dụng chế phẩm vi sinh, giúp tôm nuôi phát triển tốt, ít dịch bệnh.

Nhiều chủ cơ sở nuôi tôm tại Hà Tĩnh đã áp dụng công nghệ nuôi tôm thâm canh công nghệ cao đã mang lại hiệu quả

Áp dụng đồng bộ các giải pháp

Không riêng ông Trương Quang Lệ, việc ứng dụng quy trình kỹ thuật tiên tiến, công nghệ cao đang ngày càng được nhiều người nuôi tôm ở các địa phương quan tâm. Nhiều quy trình, công nghệ mới có khả năng hạn chế tác động bất lợi của thời tiết như: quy trình Biofloc, quy trình nuôi nhiều giai đoạn, nuôi công nghệ lọc tuần hoàn, nuôi trong nhà kín, nuôi trong bể tròn nổi… Việc giảm thiểu tác động của ngoại cảnh, giúp tôm nuôi chóng lớn, đạt năng suất chất lượng như mong muốn. Cụ thể, đối với những mô hình này, có thể cho năng suất từ 20 – 40 tấn trên ha mỗi vụ, cao gấp 2 – 3 lần so với nuôi tôm thâm canh trong ao đất lót bạt. Nhờ thế giá trị sản xuất trên đơn vị diện tích được nâng lên. 

Có thể thấy việc đầu tư nuôi theo hình thức công nghệ cao tuy tốn kém kinh phí, nhưng có vai trò hết sức quan trọng, giúp hạn chế khả năng tôm bị nhiễm bệnh. Cùng với việc cải tạo và khử trùng ao đầm, người nuôi phải kiểm soát được các yếu tố quan trọng như: con giống, thức ăn, chất lượng nước. 

Xét về nguyên nhân, sở dĩ nuôi tôm bán thâm canh, quảng canh thường bị bệnh, là do thời tiết thay đổi đột ngột, nắng nóng xen lẫn các đợt gió mùa, hay mưa lớn kéo dài nhiệt độ nước trong ao thay đổi đột ngột. Thậm chí giai đoạn chuyển mùa nhiệt độ ngày – đêm có những thời điểm chênh lệch 13,14 độ, ảnh hưởng đến sức khỏe của tôm, tạo điều kiện cho mầm bệnh phát triển, gây hại. Về chủ quan, hầu hết các cơ sở đầu tư hạ tầng không đảm bảo; hệ thống cấp thoát nước chung nhau nên khi dịch bệnh xảy ra khó kiểm soát cũng như khó thực hiện các giải pháp phòng trừ. Do vậy, nuôi tôm thâm canh được đầu tư bài bản từ hồ nuôi đến hồ lắng, xử lý nước đầu vào, đầu ra đảm bảo vệ sinh môi trường; con giống có nguồn gốc xuất xứ nên sẽ hạn chế được dịch bệnh, tăng vụ sản xuất và đạt năng suất cao. 

Cơ quan chuyên môn tăng cường kiểm tra chất lượng con giống trước mỗi vụ nuôi tôm mới

Vụ tôm Xuân Hè năm nay, Hà Tĩnh sẽ thả nuôi 2.250 ha; trong đó nuôi tôm thâm canh, công nghệ cao đạt 680 ha.  Sản lượng đạt 6.000 tấn (tôm thẻ chân trắng 5.800 tấn, tôm sú 200 tấn. Nuôi bán thâm canh, quảng canh cải tiến vẫn đang chiếm diện tích rất lớn với 1.570 ha, tương đương gần 70% tổng diện tích nuôi tôm toàn tỉnh. Điều đáng nói, hiện nay, Hà Tĩnh sản xuất được khoảng 550 triệu tôm giống, chỉ đáp ứng được 15 – 20% diện tích, số còn lại phải mua từ các tỉnh khác nên rất khó tránh khỏi mua giống kém chất lượng

Theo bà Đặng Thị Thu Hoàn – Phó Chi cục trưởng Chi cục Chăn nuôi Thú y Hà Tĩnh, để giảm thiểu thiệt hại do dịch bệnh gây ra, người nuôi phải chủ động thực hiện đầy đủ kịp thời các biện pháp phòng bệnh tổng hợp theo hướng dẫn của cơ quan chuyên môn. Trước hết cơ sở hạ tầng phải đảm bảo, nhất là hệ thống cấp thoát nước riêng biệt, xử lý nước đảm bảo trước khi đưa vào ao nuôi. Chấp hành quy trình nuôi, quy định về phòng chống dịch, trong đó, lưu ý  làm tốt vệ sinh tiêu độc khử trùng khu vực nuôi; lựa chọn con giống ở các cơ sở có uy tín. Người nuôi nên trực tiếp đến cơ sở kiểm tra lô giống. Đối với con giống có nguồn gốc ngoại tỉnh phải có hồ sơ kiểm dịch; giống trong tỉnh phải có kết quả xét nghiệm mẫu âm tính với các bệnh nguy hiểm. Các hợp tác xã, hộ dân tập hợp lấy chung 1 nguồn giống, có ký kết hợp đồng để gắn trách nhiệm và thuận tiện trong việc kiểm tra, giám sát dịch bệnh, giải quyết quyền lợi khi có sự cố xảy ra.

Quản lý dịch bệnh thủy sản nói chung khó một thì quản lý dịch bệnh trên tôm nuôi theo hình thức bán thâm canh và quảng canh khó mười. Khi ý thức người nuôi và tiềm lực kinh tế để đầu tư còn hạn chế thì việc ngăn chặn dịch bệnh một cách đồng bộ, hiệu quả là rất khó. Do vậy, các địa phương cần vào cuộc quyết liệt hơn cùng với cơ quan chuyên môn hướng dẫn người nuôi tuân thủ quy trình, đồng thời có cơ chế chính sách khuyến khích người nuôi tôm chuyển sang nuôi theo hình thức công nghệ cao. 

Nguyễn Hoàn