Quản lý tốt đáy ao nuôi

Cải tạo kỹ

Trong ao nuôi tôm công nghiệp mặc dù có quản lý chất thải tốt đến đâu thì việc tồn lưu chất thải hữu cơ sau vụ nuôi là điều không thể trách khỏi. Ðể tránh hiện tượng chất thải hữu cơ từ vụ nuôi trước ảnh hưởng cho vụ nuôi sau, trước khi thả tôm, phải tiến hành dọn sạch chất thải bằng các phương pháp cải tạo ướt hoặc cải tạo khô tùy theo từng điều kiện ao nuôi.

Ðối với trường hợp cải tạo khô ngoài việc vét hết lớp bùn bẩn khỏi ao nuôi thì việc rải vôi, phơi đáy và cày xới đáy ao giúp cho đáy ao thông thoáng, tiêu diệt mầm bệnh và giải phóng khí độc là điều hết sức cần thiết. Ðối với trường hợp cải tạo ướt thường không tẩy dọn triệt để chất thải nên ngoài việc sử dụng vôi, trước khi thả tôm, phải sử dụng thêm một số loại chế phẩm sinh học để tăng cường làm sạch đáy ao.

Trong các nguồn gốc sinh ra chất thải lắng tụ trong ao thì chất thải sinh ra từ sự xói lở ao nuôi có thể góp phần đáng kể vào sự hình thành chất lắng tụ, hiện tượng này thường xảy ra ở những hệ thống ao nuôi mới xây dựng. Ðể khắc phục, trước khi nuôi tôm đối với những ao mới xây dựng cần phải rửa ao nhiều lần, gia cố bờ chắc chắn. Ðặt hệ thống quạt nước sao cho dòng chảy trong ao điều hòa đảm bảo chất thải gom tụ lại ở giữa ao và tạo ra được tỷ lệ diện tích đáy ao sạch là cao nhất.

Nguồn nước cấp vào nuôi cũng là một trong những lý do làm tích tụ chất hữu cơ trong ao. Vì vậy, khi chọn nguồn nước cấp vào ao nuôi, cần phải chọn những nguồn nước ít chất lơ lửng, ít tảo và nên chọn nguồn nước có độ mặn tương đối thấp.

Lót bạt đáy ao

Lót bạt giúp ngăn chặn sự tiếp xúc giữa nước ao và nền đáy ao, giảm thiểu sự tích tụ chất thải, bùn bẩn, và các chất độc hại, từ đó cải thiện chất lượng nước và môi trường sống của tôm. Khi lót bạt cho ao, cần đảm bảo việc làm phẳng đáy và phơi khô đáy ao. Loại bạt được người dân sử dụng lót ao hiện nay là bạt HDPE. Loại bạt này có ưu điểm là bền chắc, chịu nhiệt, chống tia UV, thời gian sử dụng lâu (vài năm), tuy nhiên giá thành khá cao. Một loại bạt khác thường gọi là bạt dứa xanh trắng (vì có các dòng kẻ xanh, trắng hoặc đỏ xen kẽ nhau), loại bạt này có giá thành rẻ nhưng kém bền, thông thường nuôi 1 vụ là phải thay thế, loại bỏ.

Xi phông đáy ao

Thường xuyên xi phông đáy ao để loại bỏ chất thải, bùn tích tụ và các chất hữu cơ phân hủy. Điều này giúp giảm thiểu sự tích tụ khí độc như H2S và amoniac, đồng thời cải thiện chất lượng nước. Tần suất xi phông có thể thay đổi tùy thuộc vào tình trạng đáy ao, nhưng thường là 2 lần/tuần vào buổi sáng trước khi cho ăn. Khi xi phông đáy phải nhẹ nhàng, điều chỉnh van vừa phải, tránh tôm bị hút ra theo ống xi phông.

Quản lý tốt thức ăn

Trong suốt vụ nuôi, các chất thải hữu cơ như: phân tôm, thức ăn thừa, vỏ tôm lột,… tăng cao theo thời gian. Đặc tính của loài tôm là sinh sống và tìm kiếm thức ăn dưới đáy, do vậy khi lượng bùn đáy trong ao nhiều sẽ khiến tôm dễ mắc nhiều bệnh về mang như: hoại tử mang, đen mang, vàng mang,… Do đó, kể từ tháng nuôi thứ 2 trở đi lượng bùn đáy trong ao sẽ bắt đầu tăng do lượng thức ăn tăng, lúc này việc quản lý chất thải bùn đáy chính là quản lý tốt thức ăn và chất lượng nước.

Để quản lý tốt thức ăn và giảm thiểu bùn đáy ao, cần chú trọng đến việc cho ăn hợp lý, chọn thức ăn chất lượng, và kiểm soát lượng thức ăn thừa. Việc này giúp giảm thiểu chất thải hữu cơ, hạn chế sự phát triển của vi khuẩn có hại và khí độc trong ao. Tính toán lượng thức ăn phù hợp với số lượng và kích cỡ của tôm, tránh cho ăn thừa. Thức ăn thừa sẽ tích tụ ở đáy ao, phân hủy và tạo thành bùn, gây ô nhiễm môi trường nước và làm tăng nguy cơ bệnh. Sử dụng thức ăn có chất lượng tốt, độ tan rã thấp trong nước giúp tôm hấp thụ tốt hơn, giảm lượng chất thải và hạn chế bùn đáy. Sau mỗi lần cho ăn, cần kiểm tra lượng thức ăn thừa để điều chỉnh lượng thức ăn cho các lần sau.

Lắp đặt hệ thống sục khí

Hệ thống sục khí trong ao nuôi tôm giúp cải thiện chất lượng đáy ao bằng cách tăng cường ôxy hòa tan, giảm tích tụ bùn và khí độc. Việc này giúp tôm phát triển khỏe mạnh, giảm thiểu bệnh tật và tăng năng suất. Hiện trên thị trường có nhiều loại máy sục khí, như cánh khuấy, máy thổi khí,… Do đó, người nuôi nên chọn loại phù hợp với điều kiện ao nuôi (độ sâu, nền đáy). Máy sục khí thường được đặt cách bờ 2 – 3 m hoặc cách các mương dọc bờ 2 m. Số lượng máy sục khí cần thiết phụ thuộc vào diện tích và mật độ nuôi. Mỗi ha có thể cần 4 – 6 quạt nước hoặc 8 máy trục ngắn.

Hệ thống sục khí trong ao nuôi tôm giúp cải thiện chất lượng đáy ao. Ảnh: Shutterstock

Sử dụng chế phẩm sinh học

Là một phương pháp hiệu quả để quản lý đáy ao tôm, giúp cải thiện chất lượng nước, giảm khí độc và ngăn ngừa mầm bệnh. Các chế phẩm vi sinh chứa các chủng vi sinh vật có lợi, giúp phân hủy chất hữu cơ, thức ăn thừa, và chất thải của tôm, từ đó giảm thiểu sự tích tụ bùn đáy và khí độc. Khi sử dụng chế phẩm sinh học, cần tuân thủ các nguyên tắc: Sử dụng đúng liều lượng, tuân thủ hướng dẫn sử dụng của nhà sản xuất để đạt hiệu quả tốt nhất; Thời điểm tốt nhất để sử dụng vi sinh là vào buổi sáng (8 – 10 giờ) khi trời nắng ấm và hàm lượng ôxy hòa tan cao, hoặc vào buổi tối (18 – 20 giờ) khi tảo yếu; Tránh sử dụng vi sinh cùng lúc với kháng sinh hoặc các hóa chất diệt khuẩn; Đối với chế phẩm vi sinh dạng bột, nên hòa tan và sục khí mạnh trước khi sử dụng, còn dạng nước nên ủ yếm khí.

Thanh Hiếu