Một số đặc điểm sinh học của loài ký sinh trùng Portunion conformis tìm thấy trên cua biển (Scylla sp.) nuôi trên địa bàn tỉnh Cà Mau

Thứ hai - 22/04/2024 22:29 424 0

Từ những năm 2020 đến nay, cua biển (Scylla sp.) nuôi tại các huyện trên địa bàn tỉnh Cà Mau bị bệnh chết hàng loạt. Hiện tượng xuất hiện trên tất cả các kích cỡ cua nuôi từ cua nhỏ 30-40 g đến cua thương phẩm 250 – 350 g/con.

Kết quả khảo sát bước đầu cho thấy nội ký sinh trùng P.conformis là một trong ba tác nhân (ký sinh trùng, vi khuẩn vibrio sp. và nấm) xuất hiện với tỉ lệ cao (92,5%) trong mẫu bệnh thu được.

Kết quả mô tả

Kết quả giải phẫu 78 con cua bệnh và 5 con cua khỏe đã tìm thấy 324 con ký sinh P.conformis và 220 con P.conformis nhỏ.

P.conformis ký sinh trong xoang cua, chúng sử dụng dinh dưỡng của cua để sinh trưởng. Chúng tập trung xung quanh dạ dày cua và đưa hệ thống chân tơ vào gan, cơ để hút dinh dưỡng của cua. Cua bị nhiễm P.conformis bị óp thân, gan tiêu biến nhiều, trong xoang có nhiều dịch lỏng. Qua kết quả phân tích mô học cho thấy ấu trùng của P.conformis hiện diện trong mô cơ, mô gan tụy và mô tim của cua.

Kết quả cho ký sinh trùng Portunion conformis sinh sản trong điều kiện nhân tạo

Trong 78 mẫu cua biểu hiện bệnh có các dấu hiệu như: Đóng rong bám bẩn trên mai, phần bụng có nhiều vết đóng bẩn, vàng

đen, trọng lượng nhẹ hơn các cua bình thường cùng kích thước và hoạt động chậm chạp, tiến hành giải phẫu và chọn 8 con ký sinh trùng P.conformis ôm ấu trùng (Hình: 1) và cho vào bể kính đã chuẩn bị sẵn. Mỗi P.conformis/bể chứa 3 lít nước biển 28 ‰ có sục khí.

Mỗi P.conformis cái trưởng thành có thể giải phóng trung bình 90,938 ± 25,632 ấu trùng vào trong xoang cua. Ấu trùng có kích thước trung bình 288,6 ± 19,9 μm. Khi ấu trùng được giải phóng ra môi trường nước, ngày thứ 1 – 3 ấu trùng tập trung nổi tầng mặt, bám thành bể và hướng quang, ngày thứ 4 – 7 ấu trùng dần xuống đáy bể trú ẩn. Theo dõi ấu trùng của P.conformis trong môi trường nước biển có độ mặn 28‰, có sục khí, cho ăn tảo, trong 7 ngày ấu trùng không có dạng biến thái nào khác.

Kết quả nghiên cứu bước đầu ghi nhận: Ấu trùng của P.conformis tìm thấy trong các mẫu cua thu tại tỉnh Cà Mau là giai đoạn ấu trùng Epicarđium có khả năng tồn tại tự do trong môi trường nước. Theo kết quả nghiên cứu của XiaowanMa và ctv, 2023[4], giai đoạn này ấu trùng P.conformis có khả năng nhiễm sang những con cua khác trong ao/ đầm nuôi. Trên thế giới những nghiên cứu về nội ký sinh trùng P.conformis còn hạn chế. Nội ký sinh trùng P.conformis đã được phát hiện ở bờ biển Tây của Bắc Mỹ và nó gây ảnh hưởng đến cua bờ (Shore Crab) Hemigrapsus spp.[5]. Ở Việt Nam chưa có một công trình nghiên cứu khoa học nào được công bố về P.conformis hiện diện và gây ảnh hưởng đến cua biển (Scylla sp.). Do đó cần có nhiều nghiên cứu cụ thể trên P.conformis, để ngăn chặn sự phát triển của chúng và sự ảnh hưởng đến sức khỏe cua nuôi.

Kết luận

Ký sinh trùng ký sinh trong xoang cua biển (Scylla sp.) nuôi tại Cà Mau là nội ký sinh trùng P.conformis thuộc họ Entoniscidae, một họ của giáp xác chân đều Isopoda. Là một loài nội ký sinh lần đầu tìm thấy nhiều trong xoang cua biển (Scylla sp.) nuôi, đã bị chết hàng loạt trên địa bàn tỉnh Cà Mau từ những năm 2020 đến 2023.

Hình 1: P.conformis cái ôm ấu trùng tham gia sinh sản (Tiêu Thanh Tươi, 2023)

Ký sinh trùng P. conformis nội ký sinh trong xoang cua Scylla sp. Mật độ ký sinh từ 1 – 15 con/cua. Kích thước ký sinh thay đổi theo giai đoạn phát triển của nó (dài: 1 – 3 cm, khối lượng đến 2g ở con P. conformis cái ôm ấu trùng). P. Conformis đẻ trứng vào gan, cơ và tim cua, ấu trùng Epicardium cũng tìm thấy trong các tổ chức mô gan, cơ và tim cua.

Có thể chủ động cho sinh sản nội ký sinh trùng P. conformis trong điều kiện nhân tạo để thu ấu trùng phục vụ cho các nghiên cứu sâu hơn. Mỗi P. conformis cái có thể giải phóng trung bình 90,938 ±25,632 ấu trùng Epicardium. Ấu trùng Epicardium có kích thước trung bình 288,6 ± 19,9 μm.

Thử nghiệm sinh sản nội ký sinh trùng P. conformis trong điều kiện nhân tạo, mang lại ý nghĩa khoa học cao cho công tác nghiên cứu bệnh học, trên đối tượng cua nuôi nói riêng và trên giáp xác nuôi có giá trị kinh tế khác nói chung.

Ký sinh trùng P. Conformis hiện diện trong xoang cua biển nuôi tại tỉnh Cà Mau, đây là đối tượng mới gây ảnh hưởng đến chất lượng và giá trị sản phẩm cua Cà Mau. Cần có những nghiên cứu tiếp theo, để tìm ra giải pháp phòng trị bệnh cho cua nuôi do ký sinh trùng P. Conformis.

>> Kết quả nghiên cứu nói trên có ý nghĩa khoa học nhận diện và phân loại một loài nội ký sinh trùng mới, tìm thấy trên cua biển Scylla sp. nuôi tại Việt Nam. Đồng thời những nghiên cứu về đặc điểm sinh học của loài nội ký sinh trùng P.conformis, có ý nghĩa quan trọng cho những nghiên cứu tiếp theo, về cơ chế gây bệnh và tìm giải pháp phòng bệnh cho cua nuôi.

Tiêu Thanh Tươi, Lê Văn Trúc, La Thúy An

Nguồn tin: thuysanvietnam.com.vn