Các biện pháp xử lý tảo độc ao tôm

Tảo độc là các loại tảo gây ảnh hưởng trực tiếp hoặc gián tiếp đến động vật thủy sản như: tảo lam, tảo giáp, tảo mắt… các loại tảo này thường tiết ra độc tố gây hoại tử gan tôm, đồng thời ảnh hưởng đến chất lượng nước nuôi tôm, làm tôm mẫn cảm với các tác nhân gây bệnh.

Sử dụng vôi

Trong khoảng 30 ngày đầu tiên ao nuôi thường có màu xanh nhạt, bắt đầu từ những ngày sau đó nước sẽ đậm dần cho đến khi thu hoạch. Màu nước thay đổi và đậm dần nguyên nhân chính là do quá trình cho ăn các chất hữu cơ dư thừa bị tích tụ lại giúp tảo phát tiện nhanh chóng, làm giảm lượng ôxy hòa tan trong nước dẫn đến hiện tượng tôm bị nổi đầu. Vôi có nhiều tác dụng trong xử lý môi trường, đặc biệt có thể dùng để cắt tảo độc. Cơ chế cắt tảo của vôi: Vôi (CaO) hòa tan trong nước tạo ra Ca(OH)2 mang tính bazơ, khi đánh xuống ao sẽ làm tăng pH cục bộ trong ao, khoảng pH tăng cao không nằm trong ngưỡng thích nghi của tảo, dẫn đến làm chết tảo, từ đó sẽ cắt được tảo trong ao.

Khi thấy ao nuôi có nhiều tảo độc, người nuôi cần sử dụng vôi để xử lý bằng cách ngâm vôi hoặc vỏ sò vào lúc 2h chiều, chờ đến 3 giờ sáng thì mang vôi tạt đều quanh ao với liều lượng 30 kg/1.000 m3 nước, thực hiện liên tiếp trong 2 ngày. Lưu ý, cắt tảo bằng vôi nên thực hiện vào lúc trời mát, tốt nhất vào ban đêm để tránh ảnh hưởng đến tôm. Thời gian tạt vôi tốt nhất là 11 – 12 giờ đêm, tránh tạt vôi vào buổi trưa vì dễ gây tăng pH, làm cho tôm bị chết do sốc nhiệt. Đối với ao bạt, sau khi thực hiện việc cắt tảo bằng vôi, người nuôi nên xi phông đáy ao để tránh hiện tượng tích tụ vôi lắng xuống đáy ao, gây ô nhiễm nguồn nước và ảnh hưởng đến tôm. Chi phí khi sử dụng vôi để cắt tảo thấp nên sẽ tiết kiệm, tuy nhiên sử dụng vôi cắt tảo có nhiều nhược điểm như: cắt tảo tức thời không lâu dài vì ao thừa dinh dưỡng tảo sẽ phát triển mạnh trở lại, vôi cũng làm tăng độ kiềm của nước ao ảnh hưởng đến các yếu tố môi trường khác…

Ưu điểm khi cắt tảo bằng vôi: Dễ thực hiện, đem lại hiệu quả tức khắc; Chi phí thấp.

Nhược điểm:  Không diệt triệt để được tảo; làm tăng độ kiềm của nước; ô nhiễm môi trường nước, gây ảnh hưởng đến tôm.

Đồng Sunfat (CuSO4)

Đồng sunfat hay được gọi là phèn xanh, hay có nhiều tên gọi khác nhau tùy theo mỗi lĩnh vực sử dụng, đây là một hợp chất vô cơ có công thức hóa học là CuSO4.xH2O, “x” nằm trong khoảng từ 0 đến 5. Trong đó, phổ biến nhất là pentahydrat (x = 5). Chúng là những tinh thể màu xanh lam hoặc xanh tím, dạng bột kết tinh, dễ tan trong nước, không mùi và không cháy. Đồng sunphat là chất dinh dưỡng cần thiết cho hệ động thực vật. Là hóa chất được sử dụng để diệt các loại ốc, hến, con hai mảnh vỏ. Ngoài ra, nếu sử dụng liều lượng hợp lý thì đồng sunphat có thể diệt được tảo độc trong ao nuôi rất hiệu quả. Ưu điểm khi cắt tảo bằng đồng Sunphat là dễ thực hiện, hiệu quả ngay sau khi sử dụng. Nhược điểm là dễ làm sụp tảo, mất tảo nếu quá liều lượng quy định, tảo độc sẽ sớm phát triển trở lại do ao nuôi vẫn đang có rất nhiều chất dinh dưỡng dư thừa. Sử dụng lúc trời nắng nóng và chạy quạt nước. Sử dụng hiệu quả khi độ kiềm ao khoảng 100 – 200 mg/lit.

Tảo lam trong ao nuôi phát triển quá mức sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe tôm. Ảnh: ST

Sử dụng vi sinh

Là giải pháp được khuyên dùng vì an toàn và đạt hiệu quả cao. Dùng men vi sinh chủng Bacillus, đây là chủng men vi sinh có thể phát triển tốt khi nhiệt độ và nồng độ muối thay đổi. Một số chủng Bacillus sp có khả năng phân hủy nitơ cũng như tiết các enzyme đẩy nhanh quá trình phân hủy hợp chất hữu cơ và các sản phẩm độc như amoniac. Cơ chế cắt tảo bằng vi sinh rất đơn giản đó là bổ sung một lượng lớn các vi khuẩn Bacillus spp vào ao nuôi, chúng sẽ sinh sôi và cạnh tranh sinh học trực tiếp với tảo độc, từ đó làm giảm nguồn dinh dưỡng khiến cho tảo độc giảm dần số lượng từ đó không có khả năng gây hại cho tôm. 

Enzyme

Cơ chế cắt tảo bằng enzyme: Enzyme cắt tảo dựa trên nguyên lý sinh học, dùng tác động phân hủy chất hữu cơ của các enzyme đặc hiệu (chất hữu cơ chính là nguồn dinh dưỡng chính cho sự phát triển của tảo). Mỗi enzyme có phản ứng đặc trưng riêng cho mỗi kiểu xúc tác của nó. Ví dụ, enzyme protase có khả năng thủy phân các protein không hòa tan, cellulase bẻ gãy các cellulose, lypase xúc tác cho chất béo…

Không có 1 loại enzyme đặc hiệu nào có hiệu quả cho mọi loại tác dụng mà thường phải pha chế các hỗn hợp enzyme để đạt hiệu quả cao nhất. Sau khi cắt tảo, lượng tảo chết đi sẽ được enzyme tiếp tục phân hủy, tạo thành thức ăn tự nhiên cho tôm.

Ưu điểm: Không gây sụp tảo ồ ạt và đột ngột, không gây sốc, gây độc cho tôm. Không ảnh hưởng đến tôm nhỏ, không làm tôm bỏ ăn. Không gây ô nhiễm nguồn nước sau khi tảo chết; Cung cấp chất dinh dưỡng tự nhiên (Iod, Phosphor, Potassium…) đến từ việc phân giải xác tảo cung cấp cho sự phát triển của tôm; Tác động của enzyme nhanh hơn gấp nhiều lần so với men vi sinh, đồng thời enzyme có thể hoạt động tốt trong nhiều môi trường khác biệt.

Thái Thuận