Chủ động bảo vệ thủy sản nuôi mùa mưa lũ

Để bảo vệ an toàn cho thủy sản nuôi trong mùa mưa bão, giảm thiểu thiệt hại cho người dân, mới đây, Trung tâm Quan trắc môi trường và bệnh thủy sản miền Bắc đã có văn bản gửi Cục Thủy sản, Sở NN&PTNT các tỉnh miền Bắc và Bắc Trung bộ Bản tin cảnh báo mùa mưa lũ 2023.

Trung tâm Quan trắc môi trường và bệnh thủy sản miền Bắc cho biết, theo dự báo của Trung tâm Khí tượng Thủy văn Quốc gia, từ tháng 7/2023 đến tháng 9/2023 trên khu vực Biển Đông có khoảng 6 – 8 cơn bão, áp thấp nhiệt đới, trong đó có khoảng từ 2 – 4 cơn bão, áp thấp nhiệt đới có khả năng ảnh hưởng trực tiếp đến đất liền nước ta. Trong thời gian từ tháng 10 – 12/2023, có xuất hiện 3 – 5 cơn bão/áp thấp nhiệt đới và có khả năng ảnh hưởng đến khu vực miền Trung. Tổng lượng mưa tại khu vực phía Bắc trong tháng 7 – 9 là từ 70 – 500 mm, trong tháng 9 là từ 150 – 500 mm, riêng khu vực Vinh – Nghệ An và Huế trong tháng 9 là từ 350 – 500 mm.

Để bảo vệ các đối tượng thủy sản nuôi, hạn chế thấp nhất tác động bất lợi của mưa lũ, Trung tâm Quan trắc môi trường và bệnh thủy sản miền Bắc khuyến cáo cơ sở nuôi thủy sản cần áp dụng các biện pháp để ổn định môi trường nuôi, bảo vệ thủy sản nuôi, tài sản và tính mạng con người. Cụ thể:

Đối với vùng nuôi tôm

Tập trung thu hoạch tôm nuôi trước mùa mưa lũ với tôm nuôi đã đạt kích cỡ thương phẩm. Còn đối với tôm nuôi chưa đạt kích cỡ thương phẩm cần tăng cường gia cố, tu sửa bờ ao, cống lấy nước để hạn chế hư hỏng, sạt lở do mưa lũ làm thất thoát sản phẩm nhất là khu vực nuôi tôm trên cát (khu vực chịu ảnh hưởng trực tiếp của bão từ biển đổ vào). Thường xuyên theo dõi, cập nhật dự báo thời tiết để có biện pháp thu hoạch trước khi lũ lụt xảy ra.

Khi xảy ra mưa lũ, độ mặn của nước trong ao nuôi sẽ biến động rất mạnh. Để hạn chế hiện tượng giảm độ mặn đột ngột trong ao nuôi tôm, người nuôi phải có kế hoạch điều tiết nước. Cụ thể, trước khi mưa to cần phải lấy nước có độ mặn thích hợp vào ao, giữ mực nước trong ao cao nhất. Trong khi mưa nên tránh các hoạt động làm xáo trộn nước ao nuôi và sau khi mưa cần nhanh chóng rút bớt nước ở tầng mặt của ao bằng cách tháo các cửa phao của cống thoát.

Đối với các vùng nuôi đất bị chua phèn, rắc vôi quanh bờ ao trước khi mưa phòng nước trôi phèn xuống làm biến động pH ao nuôi.

Bước vào mùa mưa lũ, các thông số môi trường sẽ có sự biến động lớn làm cho tôm yếu, giảm sức đề kháng. Do đó, các cơ sở nuôi cần có biện pháp phòng bệnh, nâng cao sức đề kháng cho tôm bằng cách bổ sung vitamin, khoáng vi lượng, men tiêu hóa vào khẩu phần ăn của tôm định kỳ 10 – 15 ngày/đợt, mỗi đợt từ 5 – 7 ngày.

Cùng đó, người nuôi cần kiểm tra hoạt động của tôm nuôi và môi trường nước trước và sau mưa để có biện pháp xử lý kịp thời. Chuẩn bị máy phát điện, máy sục khí đề phòng khi mất điện lưới.

Đối với vùng nuôi nhuyễn thể tập trung

Thu hoạch khi nhuyễn thể nuôi đã đạt kích cỡ thương phẩm để hạn chế thiệt hại do mưa bão, lũ lụt gây ra. Đối với ngao nuôi chưa đạt kích cỡ thu hoạch, tiến hành kiểm tra, tu bổ lại hệ thống đăng chắn để chống thất thoát ngao khi mực nước dâng cao. Sau mưa bão ngao thường tập trung vào các góc đăng chắn, cần tiến hành san đều ra toàn bãi. Đối với hàu nuôi chưa đạt cỡ thương phẩm cần kiểm tra và sửa chữa hệ thống giàn, bè nuôi.

Cùng đó, khi có mưa bão lớn đổ vào, người nuôi tuyệt đối không ở lại chòi canh, lồng bè nuôi nhằm đảm bảo an toàn tính mạng. Theo dõi chặt chẽ diễn biến thời tiết: mực nước lũ trên các con sông và tình hình mưa bão trên các phương tiện thông tin đại chúng để chủ động ứng phó nhằm bảo vệ ngao, hàu hiệu quả. Đồng thời, không nên thả giống ở thời điểm mùa mưa lũ.

Thu hoạch trước khi vào mùa mưa lũ. Ảnh: Trung tâm Khuyến nông Nghệ An.

Đối với vùng nuôi cá trong ao

Trước mùa mưa lũ: Kiểm tra và tu bổ lại bờ ao cho chắc chắn, bờ ao nên cao hơn mực nước cao nhất hàng năm 0,5 m. Kiểm tra hệ thống xả tràn cho ao nuôi. Chuẩn bị lưới, đăng chắn, cọc tre để cắm khi nước tràn hoặc vỡ bờ nhằm tránh thất thoát cá nuôi. Khơi thông dòng chảy ở các sông, mương xung quanh ao để việc thoát nước được dễ dàng. Chuẩn bị máy bơm nước chống ngập khi cần thiết (chuẩn bị thêm máy phát điện nếu có để đề phòng mất điện lưới). Phát quang cây xung quanh bờ ao để hạn chế cành, lá cây rơi xuống làm ô nhiễm ao nuôi khi có bão lũ, đồng thời phòng khi gió lớn gây đổ cây vỡ bờ ao. Rải vôi bột xung quanh bờ ao với lượng khoảng 10 kg/100 m² để ổn định pH cho ao nuôi khi có mưa lũ.

Khi mưa lớn kéo dài, nước ao nuôi sẽ bị đục và pH bị giảm đột ngột, nên bón vôi cho ao, đầm nuôi với liều lượng 0,7 – 1,0 kg/100 m³ nước để ổn định pH nước và làm giảm độ đục của nước ao.

Sau bão lũ, khi phát hiện cây đổ, lá rụng, xác chết gia súc, gia cầm ở khu vực xung quanh đổ xuống ao cần thu gom, loại bỏ, tránh làm cho môi trường nước bị ô nhiễm.

Ngoài ra, môi trường ao nuôi sẽ có những biến động đột ngột, mưa làm rửa trôi phèn, các chất hữu cơ, độc tố tích tụ từ bờ xuống ao làm môi trường nước trong ao nuôi luôn biến động. Đây là những nguyên nhân làm cho cá dễ mẫn cảm với mềm bệnh, các tác nhân gây bệnh như vi khuẩn, virus, ký sinh trùng có trong môi trường nước có điều kiện thuận lợi để phát triển và gây bệnh cho cá nuôi. Do đó, cần thực hiện các biện pháp phòng và trị bệnh trong mùa mưa bão, lũ, lụt như bổ sung vitamin vào thức ăn cho cá để tăng cường sức đề kháng. Chủ động xử lý môi trường nước bằng vôi bột với lượng 2 – 3 kg/100 m³ nước ao hoặc một số hóa chất được phép sử dụng trong nuôi thủy sản (như TCCA, BKC, Chlorine…) theo đúng liều lượng hướng dẫn của nhà sản xuất để khử trùng nước ao nuôi, phòng bệnh cho thủy sản nuôi. Đồng thời, điều chỉnh lượng thức ăn khi có mưa bão/thay đổi thời tiết để hạn chế ô nhiễm môi trường, tránh lãng phí.

Đối với cá nuôi lồng trên sông/hồ

Tiến hành thu hoạch khi cá nuôi đạt kích cỡ thương phẩm trước mùa mưa lũ; Kiểm tra lại lồng bè, gia cố lại hệ thống dây neo, phao lồng và di chuyển vào nơi có dòng chảy nhẹ để tránh mưa lũ làm hỏng lồng. Mực nước và tốc độ dòng chảy ở các sông, suối sẽ tăng lên khi có mưa lũ. Do đó, ở những nơi có dòng chảy lớn cần dùng tấm chắn, bạt che chắn phía trước lồng nuôi làm giảm dòng chảy trực tiếp vào lồng, ngăn chặn các vật rắn, gỗ làm hư hỏng lồng gây thất thoát cá ra ngoài.

Song song với việc phòng chống lũ lụt, người nuôi cần thực hiện các biện pháp phòng và trị bệnh trong mùa mưa lũ như bổ sung vitamin vào thức ăn cho cá để tăng cường sức đề kháng, treo túi vôi trước dòng chảy để phòng bệnh cho cá, thường xuyên vệ sinh lồng sạch sẽ, thông thoáng để thoát nước. Hạn chế cho ăn khi có mưa bão để hạn chế ô nhiễm môi trường, tránh lãng phí.

Ngoài ra, người nuôi cần chuẩn bị thuyền máy, phao cứu sinh hỗ trợ khi cần thiết. Không ở lại lồng bè nuôi khi có mưa lũ lớn nhằm đảm bảo an toàn tính mạng cho con người. Có kế hoạch sơ tán dụng cụ thiết bị, vật tư, thức ăn… Theo dõi chặt chẽ diễn biến thời tiết: mực nước lũ trên các con sông và tình hình mưa bão trên các phương tiện thông tin đại chúng để chủ động đối phó nhằm bảo vệ thủy sản nuôi một cách có hiệu quả.

Phạm Thu