Nuôi cá công nghệ “sông trong ao”

Ba nguyên tắc khoa học cơ bản

TS. Bùi Ngọc Thanh, Giám đốc Kỹ thuật thủy sản Việt Nam, điều phối chương trình “sông trong ao” tại Đông Nam Á giới thiệu 3 nguyên tắc khoa học cơ bản của công nghệ “sông trong ao”.

Thạc sĩ khoa học thủy sản Esau Arana trình bày kinh nghiệm nuôi cá “sông trong ao” ở Nam Mỹ

Nguyên tắc thứ nhất là nuôi nhốt – giới hạn không gian nuôi. Trong ao được xây dựng các máng bằng bê tông để nuôi nhốt cá. Một máng thường rộng 5 m, dài 22 m, sâu hơn 2 m để có 220 m3 nước nuôi cá; xây trong ao tối thiểu 10.000 m3 nước. Để nuôi đạt hiệu quả kinh tế, cần có ít nhất 3 máng kề nhau và như thế, ao tối thiểu phải rộng 30.000 m3.

Nguyên tắc thứ hai là dòng chảy/O2/tuần hoàn. Hệ thống máng có máy thổi khí (thể tích lớn, áp suất khí ra thấp và dàn tạo bọt (ống tạo bọt khí, cung cấp khí tươi). Nguyên lý khí dâng và mái tạo góc, có phao nổi để duy trì độ sâu của dàn tạo bọt.

Nguyên tắc thứ ba là loại bỏ chất thải rắn. Nhằm loại bỏ nhu cầu tiêu thụ ôxy sinh học cho hệ thống, cải thiện ôxy hòa tan giúp cá khỏe hơn và chuyển hóa dinh dưỡng tốt hơn. Đồng thời, tạo phụ phẩm có ích và thương mại cho nông nghiệp và có thể sản xuất khí ga sinh học.

Tương lai của NTTS

Cuộc hội thảo đánh giá công nghệ “sông trong ao” có thể là tương lai của NTTS, bởi bối cảnh biến đổi khí hậu khốc liệt, yêu cầu bảo vệ môi trường và an toàn thực phẩm ngày càng cao. Công nghệ này đã tiết kiệm được nguồn nước, đất, năng lượng, nhân công; Bảo vệ môi trường tốt vì loại bỏ hơn 70% lượng chất thải rắn, không thay nước. Công nghệ đẩy thêm một bước hiện đại NTTS (siêu thâm canh, kiểm soát và lượng hóa tốt hơn), lại đơn giản hóa trong vận hành (cho ăn, kiểm soát bệnh tật, thu hoạch…). Sản phẩm cá an toàn và chất lượng tốt hơn; tăng hiệu quả kinh tế, xã hội và sinh thái.

Tuy nhiên, các đại biểu cũng nhìn nhận công nghệ này “không dễ và không giành cho tất cả mọi người”. Bởi lẽ, chuyển từ nuôi truyền thống sang “sông trong ao” giống như nuôi truyền thống quy mô nhỏ lẻ sang công nghiệp thâm canh, năng suất cao.

Muốn triển khai nuôi cá “sông trong ao” thì phải có ao đủ nước để xây dựng ít nhất 3 máng, nếu ao nhỏ có thể gộp các ao liền kề. Cần có điện lưới ổn định và có máy phát điện dự phòng để đảm bảo 24/24 nước trong máng luôn chảy. Bên cạnh, yêu cầu nguồn giống đảm bảo về số lượng, kích cỡ, chất lượng. Cần nguồn tài chính để xây dựng hệ thống đầy đủ và đúng cũng như mua thiết bị liên quan (bao gồm cả dụng cụ), mua cá giống và thanh toán chi phí vận hành.

Nuôi cá “sông trong ao” phát triển ở Trung Quốc từ năm 2015 và nay đã lan khá rộng; ở Việt Nam từ năm 2017 chủ yếu phía Bắc. Xuất hiện nhiều sáng kiến nuôi cá “sông trong ao” bằng năng lượng mặt trời, hoặc kết hợp với nuôi trai ngọc, tôm, cua và rau thủy canh trong ao, lúa xung quanh, nhất là kết hợp với du lịch.

Nhiều câu hỏi về công nghệ “sông trong ao” có thể sử dụng nuôi cá tra hay không? Các chuyên gia phân tích, nuôi cá tra hiện nay lợi nhuận thấp nhưng đã đạt năng suất rất cao nên ít cơ hội cho công nghệ “sông trong ao”. Tuy nhiên, trước biến đổi khí hậu khó lường và nghiên cứu giải pháp phù hợp thì vẫn có cơ hội đồng hành phát triển. Hiện nay, các chuyên gia của USSEC đang phối hợp một số cơ quan, doanh nghiệp nghiên cứu tối ưu hóa dinh dưỡng cho cá tra, quản lý cá nuôi, chọn lọc giống.

Cuộc hội thảo kết thúc với niềm tin: “Công nghệ “sông trong ao” tiếp tục phát triển cùng ngành NTTS hướng tới mục tiêu thân thiện môi trường, an toàn thực phẩm, bền vững”.

Sáu Nghệ