Sử dụng kích dục tố trong nuôi trồng thủy sản

(TSVN) – Hỏi: Tôi chuẩn bị cho sinh sản nhân tạo cá chép nên muốn tìm hiểu về kích dục tố HCG, xin được tư vấn?

(Phan Thái Hoàng, xã Hoàn Long, huyện Yên Mỹ, tỉnh Hưng Yên)

Trả lời: 

Kích dục tố (KDT) màng đệm nhau thai chiết xuất từ nước tiểu của phụ nữ có thai (HCG) là loại KDT được sử dụng phổ biến nhất trong sinh sản nhân tạo cá vì HCG đã được chuẩn hóa theo tiêu chuẩn đơn vị quốc tế (IU) và hoạt tính sinh học của nó giống với LH của cá. HCG thường được tiêm một lần duy nhất với liều lượng dao động 100 – 4.000 IU/kg trọng lượng thân. Ở cá giò (Rachycentron canadum), thông thường chỉ cần tiêm một liều thấp (275 IU/kg) là đủ để kích thích cá rụng trứng đối với các noãn bào đã kết thúc thời kỳ tích lũy chất noãn hoàng. Đối với cá đực, khi sử dụng HCG, liều thường thấp hơn 2 – 4 lần so với cá cái. Trên một số loài cá chép, HCG thường được dùng ở liều 1.500 – 2.000 IU/kg cá bố mẹ với thời gian hiệu ứng bình quân khoảng 5 – 6 giờ. Ở một số loài cá mú (Epinephelus spp), liều HCG dùng dao động trong khoảng 500 – 1.000 IU/kg và thường được tiêm 2 – 3 lần với thời gian hiệu ứng 12 – 24 giờ. Đối với cá lóc bông (Channa micropeltes), HCG có thể tiêm 2.000 – 3.000 IU/kg cho cá đực và 500 IU/kg cho cá cái và tiêm cá đực trước khi tiêm cá cái.

Hỏi: Để đạt hiệu quả cao khi sử dụng KDT trong sản xuất cá giống, cần lưu ý những vấn đề gì?

(Nguyễn Văn Kiên, xã Xuân Cẩm, huyện Hiệp Hòa, tỉnh Bắc Giang)

Trả lời:

Cần xác định được tuổi, khối lượng cá, chọn cá đạt tiêu chuẩn về ngoại hình, chọn thiên nhiên và môi trường nuôi vỗ tối ưu, tương thích với đặc tính sinh học từng loài cá về thức ăn, môi trường tự nhiên sống, thay nước…

Để thúc đẩy quá trình chuyển pha trứng nhanh và đồng loạt hơn có thể sử dụng các biện pháp thay nước, tăng cường chu kỳ quang bằng cách dùng ánh sáng đèn cao áp, tạo dòng chảy xoáy áp lực hoặc làm mưa nhân tạo cùng với việc đưa thêm vào thức ăn một số thành phần như giá sống, mầm lúa…

Trước khi tiêm KDT cần dùng que thăm trứng, lấy trứng ra nhìn nhận sơ bộ mức chuyển hóa của pha trứng trải qua sắc tố, độ căng tròn, độ rời và cực của nhân … Từ đó, tuyển lựa cá cha mẹ (đặc biệt quan trọng là cá mẹ) đạt đủ nhu yếu để triển khai tiêm KDT.

Chọn đúng loại KDT thích ứng với từng loại cá, thích ứng cho từng liều đơn cử (liều sơ bộ, liều quyết định hành động). Liều sơ bộ để tiêm cho những loài cá hài hòa và hợp lý thường cách nhau 6 – 8 giờ. Trước khi tiêm liều quyết định hành động, cần theo dõi tiếp tục diễn biến về ngoại hình của cá, tích hợp thăm trứng, nhìn nhận độ phân cực của nhân, độ căng tròn của màng trứng, độ rời. Sau khi tiêm liều quyết định hành động cần thăm trứng tiếp tục để can thiệp kịp thời như sắp xếp bể đẻ, vuốt trứng, vuốt tinh…

Lựa chọn thời gian tiêm hài hòa và hợp lý, trách những ảnh hưởng tác động của thiên nhiên và môi trường. Ngoài ra, để tăng cường hoạt tính của từng loại thuốc sử dụng, người sản xuất giống nên phối hợp thêm DOM (Doperidon).