Na Uy: Bí quyết nuôi cá hồi khỏe và thân thiện môi trường

Tối ưu hóa phốt pho

Mỗi năm ngành cá hồi Na Uy thải ra 9.000 – 12.000 tấn phốt pho. Dù nguồn phốt pho nhân tạo khổng lồ này không gây ra vấn đề lớn đối với các khu vực ven biển, nhưng chính quyền địa phương và các trại nuôi cá hồi đều mong muốn giảm thiểu chất thải và tái sử dụng nó. 

Năm 2023, kích thước trung bình của cá giống giao cho lồng lưới tại Na Uy trên 280g. Ảnh: Intrafish

Hãng thức ăn thủy sản Skretting đã tìm ra giải pháp giảm đáng kể phát thải phốt pho và kẽm thông qua sản phẩm thức ăn cho cá giống Nutra Terra từng ra mắt thị trường Bắc Âu cuối năm ngoái. Marcus Soyland, Giám đốc phát triển sản phẩm tại Skretting, Na Uy cho biết, thức ăn này làm giảm 30% lượng phốt pho và kẽm trong phân cá; đồng thời phytase trong thức ăn cải thiện hấp thụ phốt pho và kẽm. 

Cá hồi và các loại cá khác đều phụ thuộc vào nguồn phốt pho và kẽm trong thức ăn. Phốt pho là một phần của DNA cá hồi và quan trọng đối với sự phát triển của xương và quá trình hấp thu năng lượng. Trong khi đó, kẽm quan trọng đối với mang, mắt, da và chữa lành vết thương. 

Lượng phốt pho khai thác từ các mỏ trên khắp thế giới khá hạn chế và 85% số này được sử dụng để sản xuất phân bón tổng hợp cho nông nghiệp. Soyland giải thích: “cần phải tìm cách tối ưu hóa sử dụng phốt pho trong thức ăn thủy sản sao cho khẩu phần đáp ứng được nhu cầu dinh dưỡng của cá. Ít phốt pho quá có thể ảnh hưởng đến tăng trưởng, trao đổi chất và bộ xương; trong khi dư thừa phốt pho sẽ gây hại cho môi trường”. 

Giảm phát thải bằng phytase

Trong hơn 20 năm, Skretting đã sàng lọc và phân tích hàng nghìn thành phần thức ăn khác nhau và đưa ra đánh giá tổng quan về các chất dinh dưỡng trong những thành phần này. Các khoáng chất như phốt pho và kẽm được tìm thấy nhiều trong nguyên liệu thô, nhưng trong thành phần thực vật lại không có sẵn các loại khoáng chất cần thiết cho sự phát triển của cá hồi. 

Một cơ sở nuôi cá hồi RAS trên cạn tại Indre Haroy, Na Uy. Ảnh: Salmon Evolution

Soyland cho biết, cá hồi cần tất cả các chất dinh dưỡng phù hợp chứ không nhất thiết phải là nguyên liệu thô cụ thể. Do đó, Skretting đã điều chỉnh công thức thức ăn nhằm duy trì hoặc cải thiện hiệu suất thức ăn, giảm tiêu thụ các thành phần hạn chế như phốt pho và kẽm, đồng thời giảm phát thải từ cá. 

Khi ngành NTTS mở rộng và nhu cầu tiêu thụ thức ăn tăng lên, tỷ lệ thành phần thực vật trong thức ăn của cá hồi cũng tăng đáng kể. Nhiều thành phần thực vật chứa chất kháng dinh dưỡng, trong đó có axit phytic hoạt động như một phân tử lưu trữ phốt pho. Cá hồi không tiêu hóa axit phytic; do đó, không thể tận dụng axit để lưu trữ phốt pho mà phải bài tiết qua phân. 

Giải pháp của Skretting là sử dụng enzyme phytase để phá vỡ axit phytic. Bằng cách bổ sung phytase vào thức ăn, cá sẽ được cung cấp thêm phốt pho tự nhiên và khoáng chất quan trọng như kẽm. Từ đó, nhu cầu bổ sung phốt pho và khoáng chất vào thức ăn cũng giảm, Marcus Soyland cho biết. Trong công thức Nutra Terra, Skretting thay thế một phần bột cá bằng bột côn trùng. Bột cá, giống như phốt pho, là nguồn tài nguyên khan hiếm trong khi bột côn trùng là thành phần thức ăn mới và sẵn có từ ruồi lính đen và sâu meal vàng. Trong tự nhiên, côn trùng là một phần dinh dưỡng quan trọng suốt giai đoạn đầu đời của cá hồi.  

Các thử nghiệm với Nutra Terra cho thấy cá hồi tăng trưởng 7%, tỷ lệ biến đổi thức ăn giảm 4%. Kết quả này chứng tỏ lượng sử dụng kẽm và phốt pho giảm 15-18%, đồng thời lượng phốt pho và kẽm trong phân cá lần lượt giảm 38% và 31%, Soyland giải thích. 

Công nghệ RAS

Nutra Terra chính thức ra mắt thị trường Na Uy vào mùa thu năm ngoái và chỉ sản xuất tại các nhà máy của Skretting ở Na Uy. Do đó, sản phẩm chỉ lưu hành trên thị trường Bắc Âu.Tại Na Uy, các trang trại đều sử dụng cá hồi giống cỡ lớn để rút ngắn thời gian nuôi trong lồng lưới và giảm nguy cơ nhiễm ký sinh trùng hoặc lây lan dịch bệnh. 

Năm 2023, kích thước trung bình của cá giống giao cho lồng lưới tại Na Uy trên 280g, tăng gấp đôi so vài năm trước đó. Các trại giống cá hồi Na Uy phải tuân thủ giới hạn phát thải do cơ quan chức năng quy định. Khi cá hồi phát triển lớn hơn tại trại nuôi trên cạn, lượng phát thải cũng tăng lên. 

Paal-Arve Dypaune, chủ một trại giống cá hồi Na Uy cho biết: “Nutra Terra giúp chúng tôi tăng sản lượng cá hồi trong giới hạn phát thải”. Khi các trại giống cá hồi đua nhau tăng kích cỡ cá giống, tình trạng thiếu hụt nước ngọt cũng xảy ra. Do đó, nhiều cơ sở đầu tư công nghệ RAS, tái sử dụng 95-98% nguồn nước và duy trì nhiệt độ 12-14°C để cá phát triển nhanh hơn trong giai đoạn nước ngọt. Skretting cho rằng công nghệ RAS cũng góp phần nâng cao hiệu quả của enzyme phytase. 

Tuấn Minh (Theo Aquafeed)