Triển vọng từ cá rô phi độ mặn cao

Tôm sú, tôm thẻ chân trắng là đối tượng nuôi mang lại giá trị kinh tế cao, được xem là đối tượng nuôi trọng điểm của ngành thủy sản Việt Nam nói chung và khu vực nuôi tôm trọng điểm ĐBSCL nói riêng, nhưng thường phải đối mặt dịch bệnh và điều kiện nuôi bất lợi và mấy năm gần đây phải cạnh tranh gay gắt với các cường quốc nuôi tôm khác. Trong khi đó, cá rô phi được đánh giá là đối tượng dễ nuôi hơn, không đòi hỏi nhiều kỹ thuật, thời gian nuôi cũng tương đương vụ tôm và thị trường tiêu thụ khá lớn, kể cả thị trường khó tính Halal. Không những thế, nuôi cá rô phi còn là giải pháp hỗ trợ tốt cho việc cải tạo môi trường ao tôm nước lợ, mà không cần đầu tư thêm cơ sở vật chất, con người.

Nhắc đến con cá rô phi, tôi lại nhớ đến TS. Trần Đình Luân – Cục trưởng Cục Thủy sản và Kiểm ngư. Trước đây, khi còn là Phó giám đốc Sở NN&PTNT Sóc Trăng (nay là TP. Cần Thơ), TS. Luân từng có ý tưởng phát triển nghề nuôi cá rô phi cho vùng nước lợ, theo cơ cấu một vụ nuôi tôm trong mùa nắng và một vụ nuôi cá rô phi trong mùa mưa. Theo TS. Luân, nếu thực hiện tốt cơ cấu nuôi này, môi trường nuôi sẽ được cải thiện đáng kể, giúp hạn chế dịch bệnh và tăng khả năng thành công cho vụ tôm. Tuy nhiên, điều TS. Luân băn khoăn lúc này là làm sao có được con giống tốt, đáp ứng các tiêu chí: tăng trọng nhanh, tỷ lệ phi lê cao, hệ số tiêu thụ thức ăn (FCR) thấp… và đặc biệt là phải có liên kết trong khâu tiêu thụ sản phẩm.

Cá rô phi được mệnh danh là “máy lọc nước sinh học” với khả năng sử dụng tảo sợi, tảo đa bào, rong cỏ, mùn bã hữu cơ và một số động vật nhỏ làm thức ăn, nhớt cá làm giảm mật độ Vibrio sp trong nước rất hiệu quả. Do đó, những ao nuôi tôm lâu năm bị lão hóa, ao có nhiều ốc đinh, mọc rong hay ao bị dịch bệnh liên tục nếu thả cá rô phi vào sẽ giúp thay đổi môi trường, cách ly mầm bệnh. Đối với các vùng nuôi tôm nước lợ khu vực ĐBSCL, cá rô phi có thể thả nuôi gần như quanh năm, nhưng theo các doanh nghiệp chế biến xuất khẩu, chất lượng cá rô phi sẽ tốt hơn khi được nuôi trong môi trường có độ mặn từ 10 – 20 phần nghìn.

Theo kết quả khảo sát, đánh giá của các doanh nghiệp chế biến xuất khẩu, việc phát triển nuôi cá rô phi là rất tiềm năng bởi cá rô phi phù hợp với nhiều vùng nuôi của tỉnh, có thị trường tiêu thụ lớn, có hiệu quả kinh tế lẫn môi trường và đặc biệt là có thể hỗ trợ tốt cho nuôi tôm thông qua việc làm sạch môi trường và hạn chế dịch bệnh trên tôm. Đó cũng là lý do để Công ty Cổ phần Chế biến Thủy sản Tài Kim Anh đề xuất với lãnh đạo tỉnh phát triển vùng nuôi cá rô phi phục vụ chế biến xuất khẩu vào ngày 5/3 vừa qua, theo hình thức liên kết, tiêu thụ giữa công ty và người nuôi, với diện tích lên đến 700 ha trong giai đoạn đầu tiên. Điều đó cho thấy, tiềm năng phát triển cá rô phi của Sóc Trăng là rất lớn, nếu được phát huy tốt sẽ tạo thêm nhiều việc làm, nâng cao thu nhập người dân và giá trị kim ngạch xuất khẩu cho tỉnh.

Không phải đợi đến bây giờ mà trước đây, ngoài một số đối tượng nuôi tiềm năng ở vùng mặn, lợ như: tôm thẻ, tôm sú, cá chẽm, cá kèo, cá bông lau… con cá rô phi cũng được ngành nông nghiệp tỉnh rất quan tâm, bởi cá rô phi có thị trường tiêu thụ lớn, nuôi có hiệu quả kinh tế lẫn hỗ trợ tốt cho nuôi tôm thông qua việc làm sạch môi trường và hạn chế dịch bệnh trên tôm. Đây cũng là là đối tượng thủy sản khá gần gũi, đóng góp tích cực cho sự thành công của nghề nuôi tôm nước lợ và có tiềm năng phát triển khá lớn, đạt tiêu chuẩn xuất khẩu nhất là trên nền diện tích nuôi tôm nước lợ. Người viết vẫn còn nhớ, ngay từ năm 2019, trên địa bàn huyện Trần Đề, TX. Vĩnh Châu… cũng đã có hộ liên kết với Công ty TNHH Khoa Kỹ sinh vật Thăng Long nuôi cá rô phi để chế biến xuất khẩu.

Việc phát triển nghề nuôi cá rô phi hiện nay là rất phù hợp, vì ngoài các lợi thế trên, vấn đề con giống cũng đã được cải thiện rất nhiều và ngay trên địa bàn tỉnh, hiện đang có một khu sản xuất giống cá rô phi chất lượng cao của Công ty TNHH Khoa kỹ sinh vật Thăng Long. Riêng vấn đề tiêu thụ, ngoài một số đơn vị trong và ngoài tỉnh đang thu mua, Công ty Cổ phần Chế biến thủy sản Tài Kim Anh đang hoàn thiện việc xây dựng nhà máy chế biến và sẵn sàng hợp tác, liên kết tiêu thụ với người nuôi, với dự kiến sản lượng tiêu thụ giai đoạn đầu khoảng 200 tấn cá nguyên liệu/ngày và sau đó là 400 – 500 tấn cá/ngày. Ngoài việc tiêu thụ cá thương phẩm cho người nuôi, công ty còn liên kết với các đối tác trong và ngoài nước để cung ứng con giống, thức ăn… đảm bảo chất lượng và giá thành hợp lý.

Việc Công ty Cổ phần Chế biến thủy sản Tài Kim Anh xây dựng nhà máy chuyên chế biến các sản phẩm cá rô phi có ý nghĩa rất lớn trong việc góp phần giải quyết nguồn lao động và tiêu thụ cá rô phi cho người dân địa phương. Không chỉ có Công ty Cổ phần Chế biến thủy sản Tài Kim Anh mà trên địa bàn tỉnh hiện cũng có một vài doanh nghiệp khác đang thử nghiệm nuôi cá rô phi trong môi trường độ mặn khá cao để chế biến sản phẩm giá trị gia tăng, chinh phục những thị trường khó tính, nhưng có giá bán cao. Điển hình là Công ty Cổ phần Thủy sản sạch Việt Nam vừa có vụ nuôi cá rô phi ở độ mặn từ 10-20 phần ngàn rất thành công. Đặc biệt, chất lượng cá rô phi nuôi ở độ mặn cao này đã được các chuyên gia của Đoàn làm dự án xuất khẩu cá rô phi cho Bộ Nông nghiệp Mỹ đánh giá là ngon nhất trong số cá rô phi mà họ được ăn thử. Hiện công ty đã xây dựng xong nhà xưởng, quy trình chế biến và cũng đã có được hợp đồng xuất khẩu cá rô phi đầu tiên, mở ra hy vọng mới cho người dân vùng mặn lợ khu vực ĐBSCL.

Xuân Trường